Español |
Maya |
vaca | wakax, ch’upul wakax |
vaciar | láal, t’ooh, piich, báab |
vacilar | tuskep |
vadear | ch’aak; k’aat |
vagar | máan chéen mina’an u haahil, máan chéen beyo’ |
vagina | peel, k’uul |
vaina | sóol, piix |
valor | tohol |
valla (de palos) | k’at che’, kolóohche’, kolóoxche’ |
Valladolid | Chowáakha’ (corriente de agua) |
valle | k’óom |
¡vamos! | ko’ox |
vampiro | úukum soots’ |
vapor | ooxol |
vaquero | mayol; máak ku léeik wakax wáa tsíimin. |
vara | ch’ilib, p’isib che’ |
varejón del henequén | boob |
variar | helbes, k’eex |
varilla | bek’ech che’, ku ts’a’abal tu jo’ol naj utia’al u ch’i’ikil le xa’ano’obo’. |
varón | xiib |
vasija | lak, k’at |
vástago | k’u’uk, aal kih, aal che’ |
vástago de agave | boob |
vegetación | k’áax, k’áaxil, che’il |
veinte | k’aal |
vejez | ch’íihil, ch’iihilil, ch’iha’anil |
vejiga | chíim |
vela | kib |
veloz | séeb, péekla’an, séeba’an |
vello | mehen ts’ots |
vello púbico | cho’om |
vena | beel k’i’ik’ |
venadito | yuuk |
venado | kéeh (cervus communis) |
vencer | toop, loots’, náahal |
vendar | k’aax, piix, to’ |
vender | koon, koonol |
veneno | ts’aak, ba’al ku kiimsah |
veneno de víbora | k’i’inam |
vencedor | kóonol |
vendedora | kóonol (x) |
vender | kóon |
venerar | yaakun yaabil, tsiik |
venir | taal, taah |
venta | koonol, koonoh |
ventosa | nup’ luuch |
ver | il, paakat, cha’an |
vera | háal, háalchi’, tséel |
verdad | haah, haahil |
verdadero | haah |
verde | ya’ax |
verde claro | sam ya’ax |
verdín (planta) | kuuxum |
verdolaga | xukul (x) |
vereda | t’úul beh, t’úut’ul beh |
vergüenza | sublak, subtal |
verraco | beel |
verruga | aax |
vértebra | t’o’olol pu’uch, t’o’olol paach |
verter | báab, láal, piich, toox, week |
vértice | p’iich, ni’ |
vestido | nook’, u nook’ (x) |
vestir | búuk, ts’aa nook’ |
vez | téen, -máal, -puul |
vía | beh |
viajar | bin, máan, xíinbal |
vianda | hanal, ki’il, o’och,ki’ waah |
víbora | kaan |
vívora de cascabel | tsáab kaan |
vibrar | tíit, tíil |
vid | aba (vitis uvifera) |
vida | kuxtal |
vieja | nuuk (x) |
viejo | laab, asbe’en, úuchben, chuchul, ch’iha’an; nuxib (h) |
viento | iik’ |
vientre | hobnel, nak, chuun nak’ |
vigilar | kahan, kanan, ch’úuk |
vigor | muuk’, muuk’il, óol |
vil | p’ekta’an, k’aasil máak |
villa | kaah |
vino | ki’ |
vino tinto | u k’aabil ki’ |
viña | abanil |
viñedo | abanil |
violar (deshonrar) | ts’iis, t’aak |
violencia | u meenta’al wáaba’ax yéetel ya’abach muuk’ |
violeta | chak puk’e’en |
virar | suut, ch’eet |
virgen | suhuy, ch’úupal ma’ ta’alki’ (x) |
virgen María | Ko’lebil |
virginidad | suhuy |
viril | xiibil |
virtud | uts, utsil |
viruela | k’áak’ |
virus | ik’el |
visión | il |
visión entre sueños | wayak’ |
visita | u’ulab, xíimbal |
visitar | xíimbah, xíimbal |
vista | ich, paakat |
viuda | ma’ íicham (x); máak kimen u yatan. |
viudo | ma’ atan (h) |
vivir | kuxtah, kuxtal |
vivo | kuxa’an |
vocablo | t’aan |
vocabulario | múuch’ t’aano’ob |
volar | xik’nal |
volcán | wits tu’ux ku hóok’ol k’áak’ wa ba’ax k’iin. |
volcar | walk’ahal, tselk’ahal |
voltear | suut, walak’, balak’ |
volumen | kóochil, ka’anlil, nohchil, chowkil |
voluntad | óol |
volver | suut, balak’, walak’ |
vomitar | xeeh |
vómito | xeeh |
voz | u huum kaal, t’aan |
vuelo | xik’nal |
vulva | peek, k’uul |