Español |
Maya |
sábana | teep’ |
sabana (clima) | chak’an |
sabañón | weeret’ |
saber | oohel |
sábila | hunpets’ k’in kih |
sabor | ki’, ki’il |
sabueso (perro) | peek’ |
sacar | háal, hook’s, hoots’, ho’op |
sacerdote | k’iin (h), yuum k’iin |
saciar | na’ahtal |
sacudir | líil, tíit, púus |
sagú (planta) | cha’ak |
sal | ta’ab |
salar | ch’óoch’kin, ch’óoch’ kun, pak’ ta’ab |
salario | náahal, bo’ol |
saldar | bo’ol u ts’ook p’aax |
salida | hool, hóok’ol |
salir | hóok’ol, tiis |
saliva | túub |
salpicar | wiits, tiits’ |
salpicón | tsi’ikbil bak’ yéetel u xa’ak’ |
salpullido | uusáan (x) |
salsa | k’utbil p’aak, k’utbil iik |
saltamontes | máas, sit’riyo |
saltar | síit’, p’iit |
salto | síit, p’iit |
salud | toh oolal |
saludar | béech ho’ol, tsiik |
salvaje | k’áaxil, ba’alche’ |
salvar | áant, luk’s ti’ toop |
sanar | utstal, tohtal óol |
sancochar | chaak |
sandalia | xanab |
sangrar | took’, k’i’ik’ankil |
sangre | k’i’ik’ |
sangría | took’ |
sanar | utstal |
sanar heridas | buy bak’ |
sano | ki’ óol, toh óol |
santo | kili’ich |
saña | k’uux, p’uha’an |
sapo | muuch |
saquear | ookol |
saramullo (planta) | ts’almuy |
sarro (de los dientes) | ta’ koh |
sarteneja | haltun |
sastre | chuuy, chuuy nook’ |
satanás | kisin, kisin ba’al |
sátiro | may ku ts’isik mehen paalal |
satisfacer | ki’imak óol, ki’imaktal óol |
sazón | k’aan, tak’an, siip’ |
sazonar | k’antal, tahal, tahankun |
secar | tihil, tihinkun |
seco | tihil, bobóohki |
secretaria | ts’íib (x) |
secreto | mukul, ta’ak tsikbal |
secuestrar | u yokolta’al máak tumen u yéet máakil |
sed | uk’ah |
seguir | áalkab paach, toohol, chuuk |
seis | wak |
seleccionar | teet, yéey |
selva | k’áax, nukuch k’áax |
sembradío | kool |
sembrar | pak’al |
semana | p’is k’iin |
semen | sa’il keep, u k’aab toon |
sementera | kool |
semilla | neek’ |
semilla de maíz | i’inah |
sendero | beh |
sensibilidad | cha’ah |
sencillo | bi’ich |
sentar | kutal, kuklin |
sentenciar | xot’ k’iin |
sentir | u’uy |
señal | chíikul, béech’ ho’ol, béech’ k’ab, béech’ kaal |
señalar | tuch’ub |
señor | yuum, taat, nohoch máak |
señora | xunáan (x), ko’olel |
señorita | ch’úupal, ba’al (x), lo’bayan |
separar | tseel, haats |
sepelio | muuk, muksah |
sepulcro | muknal |
sepultar | muuk |
sepultura | muknal |
sequía | yáax k’iin, noh k’iin |
ser | antal, yaan |
serenata | k’aay yéetel paax ku bisa’al tak tu nahil máak |
sermón | tseek, tse’ek |
serpiente | kaan |
servir | meyah |
seso | ts’o’om |
sexo | kobol, máantan máak |
si | kux, túun, wáa |
sí (condiciona) | beey, beyo’, haah, haan, he’le’ |
siembra | pak’al |
siempre | huntiich’, maantats’, léeyli’e’ |
sierra | wiits, pu’uk |
siete | uk |
silbar | xóob, xuuxóob |
silbido | xóob, xuuxóob |
silenciar | mak chi’, p’aat ma’ t’aan |
silencio | ch’een, ch’ench’enki |
silueta | oochel |
silvestre | k’áaxil |
silla | k’áanche’, xeek |
sima | taam, hool hach taam |
sin | ma’, mina’an, mix |
singular | hunp’éel, huntúul |
sirvienta | meyhil (x), k’oos (x) |
sirviente | k’oos, meyhil |
sitiar | bak’ paach, k’al paach |
sitio | kúuchil |
sobaco | xiik’ |
sobar | páats’, yeet’, yoot’ |
sobra | xiix, yala’ |
sobre (encima) | óok’ol |
sobrecarga | p’ik kuuch |
sobrecargar | p’ik kuuch, píitmáan kuuch |
sobrina | sob (x) |
sobrino | sob |
socorrer | áantah |
soga | suum |
sol | k’iin |
solamente | chéen, ha’alil |
soldar | taak’, u tsu’utsuhool yéetel kib wáa uláak’ |
solear | hayk’iin |
solicitar | k’áat, kaxan |
sólo | chéen |
solo eso | chéen lehaah |
soltar | háalk’ab, cha’, waach’ |
soltera | ma’ íicham |
soltero | ma’ atan, may ma’ts’oka’an u beeli’. |
sollozar | ok’ol, xuxuch ni’ |
sollozo | haha’ ok’ol |
sombra | bo’oy, oochel |
sombrero | p’óok |
sonaja | soot |
sonaja de calabazo | tuch’ (x) |
sonámbulo | chukut kib, chukut wenel |
sonar | huum |
sonido | huum |
sonreir | che’eh, mukul che’eh, k’as che’eh |
sonrisa | sak che’eh, k’as che’eh |
sonso | meelen, nuum |
soñar | náay, wayak’ |
sopa | ya’ach’, chok’ (x), chok’ob |
soplar | uust |
sorber | xúuch, háap |
sorbo | xúuch, háap, luuk’ |
sordo | kóok |
sorprender | chuuk, hak’ óol, ha’as óol |
sospecha | tuukul, péek óol |
sostener | láat’, maach, ch’úuy |
sótano | yáanal lu’um |
suave | bi’bi’ki, susulki, o’olki |
suavizar | ts’u’uba, ts’u’ubankun |
subir | na’akal |
subsistir | kuxtal |
substituir | heel, k’eex |
subterráneo | yáanal lu’um |
suburbio | pach kaah |
succionar | ts’u’uts’, chu’uch |
suceder | úuchul, máan |
suceso | úuchul |
sucio | éek’, k’óok’ol, kiirits’ |
sudar | k’íilkab |
sudor | k’íilkab |
suela | k’éewel |
sueldo | náahal |
suelo | lu’um |
sueño | náay, wayak’ |
sufrir | muk’yah |
sumar | xook, ts’aa |
sumergir | ts’aam, t’uub, buul |
sumir | buul, ts’aam, t’uub |
súplica | yaanyan, yaanyan k’áat |
suprimir | luk’s, háaws |
sur | nohol |
surco | t’i’il |
suscitar | úuchul |
suspender | ch’úuy, ch’een, t’úuy, líik’s, naak |
suspirar | ch’a’ iik’ |
sustentar | tséen, láat’ |
sustento | o’och, hanal |
sustituir | heel, k’eex |
susto | hak’ óol |
susurrar | mukul t’aan |
suyo (suya) | u tia’al |