Vocabulario Maya


Español
Maya
rabia  ko’, ko’il
rabo  neh
racimo  ch’úuy, p’óoch
ración  o’och
radicar  kuxtal
radio  radióo
raer  ho’och, horo’ox
raíz  moots
raja  xéet’, xóot’, búuh, ts’íit
rajar  buuh, teeh, haat, xiik
rama  k’ab, k’ab che’, héek’, xay che’; xa’ay che’
ramo  héek’, chúuch
ramón  oox
rana  muuch
rapar  ts’iik, k’oos, k’oliskun, noroch k’oos, norot’ k’oos
rápido  séeb, séeba’an, chich hach chich
raptar  ookol, biis
raquítico  p’eex, ts’uuts’
raro  hela’an
rascar  hoot’, la’ach, leep’
rasgar  la’ach, le’ep’
rasguñar  la’ach, ho’ot, xe’ep’
raspar  ho’och, ha’ach
rasurar  ts’iik
rata  ch’o’
rato  súutuk
ratón  ch’o’
raudo  séeb
raya  haat’
rayar  haat’, hara’at’
rayo  haats’ cháak
rayo de sol  huul k’iin
raza  ch’i’ibal
razón  na’at, tuukul
razonar  tuukul, na’at
realizar  beet, meent
realizarse  uuchul
rebajar  chichankun, mehenkun, éens
rebanar  k’uup, háat k’uup
rebelión  líik’il, líik’ ba’ate’el
rebosar  tuul
rebozo  bóoch’
rebusca  meents’ul, kaxan
rebuscar  meents’ul, kaxan
recado  túux t’aan, túuxbil t’aan
recaudo  xa’ak’
recaudar  mool, mool taak’in
recelar  sahaktal, péek óol, k’ux óol
recelo  péek óol, k’ux óol
recibir  k’aam, ch’a’
recio  k’a’am
recluir  k’aal
recoger  mool, háaymol
recompensar  bo’ol
reconocer  k’ahóol
recordar  k’a’ahal, k’a’ahs
recostar  naak, nakkun
rectificar  utskin
recto  taats’, toh
recuerdo  kahatsa’
recular  kukul iit
recuperar  ch’a’ óol, utstal, ch’a’ muuk’
rechazar  ma’ óota’ah, ma’ u k’a’amah ba’al
red  k’áan
redactar  ts’íib
redimir  loh
redondo  wóolis
reducir  chichantal, chichankun, mehenkun
reflexionar  tuukul
refrigerador  un’ukul ku síiskuntik ba’alo’ob
regalar  síih
regalo  síih, matan
regañar  k’eey, k’eeyal
regaño  k’eey, k’eeyah
regar  hóoyab
registrar  ts’íib
regla  p’isib
regresar  suut, taal
reina  ch’upul ahau, ahau (x)
reino  ahauil
reír  che’eh
reja  hool beh
relación  ts’iis
relación sexual  naach’
relámpago  lehem cháak
relatar  tsikbal, tsool, a’al
relinchar  awat tsíimin
remar  báab yéetel che’
remediar  utskin
remedio  ts’aak
remendar  pak’a kook, utskin
remitir  túux, túuchi’
remo  che’ yéetel ku yáantkuba máak, utia’al u bin ich ha’
remojar  ts’aam, suul
remolino  moson
remozar  utskin, túumbenkun
remuneración  bo’ol
renacuajo  mehen muuch, chan muuch
rencor  k’uux, ch’a’ k’uux
renegar  pooch’, pooch’il, k’ex óol
rentar  mahan
renuevo  k’u’uk’, top’ che’, óol
renunciar  p’aat
reñir  ba’ate’el
reparar  utskin
repartir  t’oox
repetir  u ka’ meenta’al wáa ba’ax
reposar  he’elel, wa’atal, ch’a’ iik’
reposo  he’elel, wa’atal, ch’a’ iik’
reproducir  ka’ meent
reptar  hiil, hiilankal
reptil  tuláakal ba’alche’o’ob hilankil u máano’ob
repugnante  che’ k’aas, táah k’aas
res  wakax
resbalar  haak, haakchahal, haalk’ahal, kipchahal
rescatar  k’eex, loh
rescate  k’eex
resembrar  xaab, taab, hulbe’en
resfriado  síis óol, oka’an se’en
residir  kahak bal
resina  iits
resistir  ts’áaba chichi, ma’ tu p’atkuba
respirar  ch’a’íik
responder  nuuk
resollar  hahak iik’
respetar  chíin ho’ol, tsiik
respeto  chíin ho’ol, tsiik
respiración  ch’a’ iik’
respirar  ch’a’iik’
resplandecer  léembal, huul
resplandor de fuego  léets’
responder  núuk
responsabilidad  kuuch
respuesta  núuk
restar  tseel, luk’s
restaurante  nah tu’ux ku ko’onol hanal
resto  yala’, xiix
resucitar  ka’ kuxtal, ka’síihil
resuello  ch’a’ iik’
retar  kax ba’ate’el, kaxan ba’ate’el
retazo  xéet’, xóot’, yala’
retener  ta’ak, k’aal
retentar  léekel
retirar  luk’s, luk’ul
retobado  k’o’ox
retoñar  k’u’uk’ankil
retoño  k’u’uk’, top’ che’
retornar  suut
retorno  suut
retortijón  ch’oot
retortijón de tripas  ch’ot nak’
retozar  síit’, pa’ muuk’, pompom síit’
retrato  yoochel he’ ba’axake’
retroceder  kukul iit
retumbar  huum, áamba, líil
reunión  much’tal, much’kinah, mulkinah
reunir  much’kin
revelar  e’es
reventar  wak’
reverdecer  ya’axtal, áak’tal
revés  paach, kúul pach
revisar  il wáa ma’alob
revivir  ka’ kuxtal, ka’ kuxkin
revolcar  babal, hawlankil
revolotear  popokxiik’, papalaankil
revoltillo  xe’ek’
revoltura  xa’ak, xe’ek’
revolver  xa’ak, péeks, chíikt
revolver la tierra  buuk’
revolver líquidos  book’
rey  ahau
rezar  payal chi’, kama t’aan
rezo  payal chi’
ribera  chi’, háal
rico  ayik’al
rico (de sabor)  ki’
ridículo  su’utsil, subtalil
riego  hóoyab
riel  u beel wakax k’áak’
rienda  hok’ ni’
rifle  ts’oon
rincón  tséel, tu’uk’
risa  che’eh
rizar  mulixkun, mulixkin
rizo  u mulixil u pool máak
robar  ookol
roble  béek
robo  ookol
roca  nohoch tuunich
rociar  líil, tsiits, wits’ ha’
rocío  p’iha’, hats’al ha’
rodaja  pe’et, me’et
rodar  bahak’, balk’ahal
rodilla  piix
roedor  ch’o’
roer  nées, néet’, p’éep’
rogar  yaayan k’áat
rojo  chak
romper  haat, xeet’, xiik, pa’, kaach, t’aak
ron  cho’ol
roncar  nóok’ áakan
ronco  ma’as kaal, so’oh kaal
roncha  siip’
rondar  máan
ropa  nook’, búuk
ropero  u kúuchil tu’ux ku ts’a’abal nook’
rosa  sam nikte’
rosa (color)  sam chak
rosado  sam chak
rosca  koots’
rostro  ich
roto  haatal, pa’al, xeet’el
rótula  pool píix
roza  kool, páak
rozar  kool, páak
rubio  ch’eel, chak lóol
rúbrica  horon ts’íib
rudo  máak chich u meentik wáa ba’ax
rubí  chak xike’en tuunich
ruedo  u kúuchil u pa’ayal wakax
ruido  huum, ch’e’eh
ruin  k’aas, k’aak’as máak
ruina  la’ pak’ (x)
ruiseñor  k’ook’
rumiar  haach’, ka’ haach’
rumor  huum u tsikbalil wáa ba’ax
rústico  to’otol
ruta  beh, beel, behil