Español |
Maya |
ebano | bohom |
ebrio | kala’an |
echar | ch’iin |
eclipse | chi’ib |
eclpse de sol | chi’ibal k’iin |
eclipse de luna | chi’ibal uh |
eco | eets’ |
echar | ch’iin, puul |
edad | ha’abil |
edificar | wa’akun, líik’s, meent |
edificio | nahil, nohoch nah menta’an yéetel pak’. |
educación | ka’ambes, kaans |
educar | kaans, ka’ambes |
efectuar | meen, úuchul |
egoísta | ts’u’ut |
ejido | u k’áaxil kaah, u lu’umil kaah |
el (artículo) | ts’íib ku bin táanil ti’ hunp’éel k’aaba’ tia’al u ye’esik xiib yéetel chéen huntúul wáa hunp’éel. |
él | leti’ |
elástico | saats’, sasats’ki |
elegante | hats’uts, ki’ichkelem |
elegir | téet, yéey |
elevar | na’aks, ch’úuy, ka’analkun líik’s |
eliminar | hóok’s, lúuk’s xu’uls |
elote | nal |
ella | leti’, le t’aan he’ela’ chéen utia’al xch’up wáa ko’olel. |
ello | le ts’iib, he’ela’ ku meyah tia’al u ye’esa’al u k’aaba’ xiib bey xan xch’up. |
ellas | letio’ob |
ellos | letio’ob |
embarazar | yo’omkin, yo’omtal |
embarro | pak’ lu’um |
embellecer | hats’utskin, hats’utskun |
embestir | k’óoch |
emborrachar | káalkun káaltal |
embrocar | nook, noktal, nokkin |
embrujar | wáayt, pul ya’ah |
embudo | but’ub |
embutido | buut’, but’a’an |
embutir | buut’, chook’ |
emigar | hóok’ol, biin |
emoción | ki’imak óol |
empacar | paak, wool |
empachar | t’iit’, t’iit’tal |
empalizada | kolóohche’, kolóoxche’ |
empanada | chancham |
empapar | ch’uul, popo’kin |
emparejar | keet, táaxkun, táats’kun |
empatar | tsaay, taak’ |
empeine | pach ook |
empella | tsaats, polkil |
empeñar | p’at ba’al yóo’lal taak’in |
empezar | chúunbes, chúunpahal, káahal, léekel |
empinar | hottal, xaktal, hotkin |
empírico | chéen kambil |
empleado | meyah máak |
empolvar | póos lu’um, tóos lu’um |
empollar | pahkun, pakkun húuk |
empujar | léench’in, túulch’in |
empuñar | maach, laap’ láap’ k’ab |
en | ich, ichil |
en este (esta) | ti’, tu, waye’ |
en estado de | yo’om, yo’omchaha’an, ko’ha’an |
en ninguna parte | mixtu’ux |
en primer lugar | yáaxil |
enamorar | yaakun |
enano | aklax, kaabal baakel |
encajar | ooks, laap, nuup’, k’aap, huup |
encarcelar | k’aal |
encarecer | ko’ohkin |
encargar | k’uben |
encargo | k’uben |
encarnar | buy bak’ |
encendedor | u xikiin k’aak’ |
encender | t’aab, hoop |
encerrar | k’aal |
encía | chuun koh |
encima | óok’ol |
encino | chakte’ |
enclenque | p’eex |
encoger | moots |
encomendar | k’uben |
encontrar | kaxan, iil, naktáan |
encorvar | p’uum, waats’, looch, p’ooh |
encubrir | ta’ak |
encuerar | tsel nook’, pit nook’, luk’s nook’, chaknúul |
endeble | bi’ich’ |
endemoniar | okol kisin ti’ máak |
enderezar | tohkin, taats’, tats’kun |
endulzar | ch’uhukkin |
endurecer | chichkun, chichtal, nolba |
enemigo | ch’a’ k’uxta’an |
enérgico | chich |
enfermar | k’oha’ankun, k’oha’antal |
enfermedad | k’oha’anil |
enfermo | k’oha’an |
enflaquecer | ts’ooy, ts’o’oyol, bek’echtal, bi’ich’tal |
enfrente | aktáan, táan |
enfriar | síiskun, síistal, ke’eltal |
enfurecer | p’u’uhkin, p’u’uhs |
engalanar | hats’utskin, hats’utskun |
enganchar | lechkun, leech |
engañar | tuus |
engaño | tuus |
engarrotar | lot’ kéeh, loot’ |
engordar | polokkin, polokkun |
enhebrar | huul |
enhilar | huul |
enjambre | múuch’ kaab |
enjaular | k’aal, k’aal tu che’ |
enjuagar | tíix ha’, chaal |
enojar | k’uux, p’uuh |
enorme | nohoch |
enramada | makan |
enredadera | bolon tibi’ |
enredar | baak’, babak’ |
enrollar | koots’ koop, biil |
enroscar | koop, koots’ biil |
ensalada | xe’ek |
ensartar | huul, loom |
enseguida | séeb |
enseñanza | ka’ansah |
enseñar | kaansah, ka’ambes |
ensuciar | kukul lu’umt, éek’kun |
entablar | chúunbes |
entender | ch’a’ un’uk, na’at |
enteramente | huumpul |
entero | túulis, chika’an chúuka’an |
enterrar | muuk |
entonces | le túun, he’ túun |
entraña | hobnel |
entrar | okol, máan |
entre | ich, ichil, yáam, káap |
entregar | k’uub, ts’aa |
entretener | náay, náays óol |
entrevistar | k’áat chi’ |
entumecer | si’istal |
entusiasmo | kuux óol |
enumerar | xook |
enunciar | a’al |
envasar | t’ooh, buut’ |
envejecer | ch’íihil |
envés | paach |
enviar | túux |
envidia | yah óol, ts’íibol |
envidiar | ts’iibol, yah óol |
enviudar | p’áatal tu huun |
enviudar el hombre | kíimil ataan |
enviudar la mujer | kíimil íicham |
envoltorio | to’, teep’ |
envolver | to’, teep’, wool |
epidemia | báan kíimil, háay kíimil, báan k’oha’antal, háay k’oha’antal |
epidermis | oot’, oot’el |
época | k’iin, k’iinil |
equipaje | kuuch |
equivocación | si’pil |
equivocar | tu’ubul, sa’atal |
era | k’iin, k’iinil |
erguir | wa’akun, tohkin, t’echkun |
erizar | xíib, xi’ix mukuy |
erizo | k’i’ix ooch, k’i’ix pach ooch (erinaceus europeus) |
ermitaño | may kaha’an tu huun he’ tu’uxake’ |
error | k’aas, ma’ ma’alobi’, ma’ beyi’ |
eructar | keeb |
erupción | k’aak’, pawo’ |
es cierto | haah u t’aan |
es verdad | haah u t’aan |
escaldar | mak’, xaak |
escalera | eeb |
escapar | púuts’ul, biin |
escarabajo | kuklim, kuklim ta’ |
escarabajo de agua | bubul ha’ |
escarbar | páan, k’ooy, buuk’, pa’as |
escarpa | t’o’ol pak’ |
escasear | mina’antal |
escasez | u p’áatal mina’an wáa ba’ax |
esclavo | paalitsil, máak ku meyal tia’al máax maneh. |
esclava | k’oos (h) |
escoba | míis, míisib |
escoger | téet, yéey, xíix |
esconder | ta’ak, baal |
escondite | sahkab |
escopeta | ts’oon |
escorar | tsool |
escorpión | síina’an |
escozor | saak’, saak’il, elel |
escribir | ts’íib |
escritura | ts’íib, ts’íibil |
escroto | chíim |
escuchar | u’uy |
escudo | chimáal, pak’áal |
escuela | nahil xook, kúuchil kaansah |
escupir | túub, háak túub |
esa | lelo’, le he’elo’ |
esas | lelo’ob |
ese | lelo’, le he’elo’ |
esos | lelo’ob |
esforzar | men muuk’, ts’aa óol |
esmeril | huux |
esófago | úul, u beel hanal, u behil hanal |
espalda | pu’uch, paach |
espantapájaros | bohol |
espantar | ha’as, ha’as óol, hak’óol |
espanto | wáay, ba’ba’al |
España | Káastlan |
español | káastlan wíinik |
español (idioma) | káastlan t’aan |
esparcir | k’iit, t’iit’, t’óot’, tóos |
espectro | k’aasi ba’al |
espejo | néen |
espelón (planta) | xpéelon |
esperanza | alab óol |
esperar | pa’at, alab óol |
espeso | tat, lolomki |
espesura | piim, tatil, piimil, su’ |
espía | ch’úuk |
espiga | yi’ih |
espigar | yi’ihankil, p’o’chahal |
espina | k’i’ix |
espina dorsal | t’o’ol a pach |
espinilla | tselek, baakel t’óon |
espino | k’i’ix (acassia pueblensis) |
espíritu | píixan, óol |
esposa | ataan |
esposo | íicham |
espulgar | ch’íich’, xíix |
espuma | oom, yoom |
esqueleto | baakel |
esquina | ti’its, tu’uk’ |
esquivar | heech |
esta | lela’ |
establecer | káahal, chúunbes, chunpahal, heets’, kuxtal |
establo | u nahil tu’ux ku k’a’alal wakaxo’ob yéetel xan tsíimino’ob. |
estaca | ts’op che’ |
estacar | ch’ik che’ |
estacionar | wa’atal, he’elel |
estado | lu’umil |
estafador | ookol |
estafar | ookol |
estalactita | ch’ak xiix |
estalagmita | ch’ak xiix |
estallar | waak’, wáak’al, tuup’ |
estampar | ts’aal, taak’ |
estancar | wa’atal; xu’ulul, níikil, nikkun |
estar | antal |
estar sentado | kulal |
estatura | baakel |
este | lelo’, le he’elo’ |
este (oriente) | lak’iin |
esternón | baakel tseem |
estiércol | ta’ |
estirar | saats’, t’iin, tiich’, siin |
estofado | mak kuum |
estómago | tsuuk, tsuukel, nak’ |
estornudar | he’síim |
estoy | tan in |
estoy bien | tooh in wóol |
estrangular | bits’ kaal, hich’ kaal, bits’ hul |
estregar | haax, báay, hi’, cho’, paats’ |
estrecho | koom |
estrella | eek’ |
estrenar | u ts’a’abal wáa u meyah túumben ba’al |
estreñimiento | k’al ta’ |
estuche | piix, ba’as |
estudiar | xook, kaanbal |
estúpido | ma’ na’at, tsu’uy pool, chich pool |
eterno | mina’an u káahal mix u xuul; hach xaan |
eunuco | may tsela’an u ye’el u keep |
evacuación | hóok’s; ta’ |
evacuar | hóok’s ta’ |
evaporar | saap’ |
evasión | púuts’ul |
evidente | hanil, sáas |
evocar | k’a’as |
exacto | beey, beyo’, huch beyo’; hach tu p’iis, hach leti’, p’elech |
examinar | ch’óoch’, k’aat, ch’a’ t’aan, xa’ak |
excavar | páan |
exceder | tiip’, tíip’il, máan, píit máan |
exceso | maanal, tiip’il, ya’abil |
excitación | ko’, ko’il, taakkun |
excitar | taaktal, taakkun, taahkun |
excusado | nah táankah kúuchil ta’ |
exhibir | e’es |
exigir | k’áat |
existir | antal, kuxtal |
expendio | tu’ux ku yúuchul koonol |
experto | hach kaanbanaha’an; máak u hach yohel hunp’éel ba’al |
explicar | tsool, tsol t’aan |
explorar | ch’óoch’, iil, kaxan |
explicar | tsool |
explosión | wáak’al, waak’ |
explotar | waak’, wáak’al, xíik, xíikil |
exponer | e’es, ts’aa cha’anbil, ts’aa iibil |
exprimir | yaach’, yeets’, peets’ |
expulsar | hóok’s, hul |
extender | siin, xiit’, t’iin, haay, haykun |
exterior | paach, paachil, táankab, táanxel |
exterminar | ts’o’oks, xu’uls, ch’eeh, kíims |
extraer | hóok’s, hook |
extranjero | táanxel máakm táanxel kaahil, ts’ul |
extraviar | saat |
extremo | xuul, ni’, ts’ook, p’iich |
eyaculación | taak, k’uchul, u’ul |
eyacular | taal, k’uchul, u’ul, kóohol |